12/08/2025

ATELOPHOBIA – Nỗi sợ sai lầm có đang bào mòn bạn?

Atelophobia là nỗi sợ hãi mãnh liệt và phi lý về việc mắc sai lầm hoặc không đạt được sự hoàn hảo tuyệt đối. Khác với tính cầu toàn (perfectionism), Atelophobia được xếp vào nhóm rối loạn lo âu đặc hiệu (specific phobia), có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, thể chất và chất lượng cuộc sống (National Institute of Mental )

1. Dấu hiệu nhận biết

Người trải qua Atelophobia thường gặp một hoặc nhiều biểu hiện sau:

Đặt ra mục tiêu quá cao, không thực tế.
Tự phán xét bản thân khắt khe khi không đạt kỳ vọng.
Khó chấp nhận góp ý, kể cả mang tính xây dựng.
Tránh né các tình huống tiềm ẩn nguy cơ mắc lỗi.
Thường xuyên lặp lại và dằn vặt về sai sót trong quá khứ.
Cảm giác lo âu, hoảng sợ kèm triệu chứng thể chất như tim đập nhanh, khó thở, buồn nôn.

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nhiều yếu tố có thể dẫn đến Atelophobia, bao gồm:

Trải nghiệm tiêu cực khi mắc sai lầm trong quá khứ.
Môi trường nuôi dạy khắt khe, đề cao sự hoàn hảo (Cleveland Clinic, n.d.).
Yếu tố di truyền và môi trường – nghiên cứu trên các cặp song sinh cho thấy di truyền đóng vai trò đáng kể trong cấu trúc lo âu và sợ hãi (Sawyers et al., 2019).
Ảnh hưởng từ các rối loạn liên quan như Rối loạn ám ảnh – cưỡng chế (OCD) và Rối loạn nhân cách ám ảnh – cưỡng chế (OCPD) (National Library of Medicine, n.d.; Guazzini et al., 2022).
Áp lực từ môi trường học tập hoặc làm việc độc hại với yêu cầu luôn đạt chuẩn hoàn hảo.

3. Atelophobia khác gì với tính cầu toàn?

Cầu toàn (Perfectionism)	Atelophobia
Nét tính cách, mong muốn đạt chuẩn cao	Rối loạn lo âu đặc hiệu
Không nhất thiết gây suy giảm chức năng sống	Gây hạn chế nghiêm trọng khả năng học tập, làm việc, duy trì quan hệ

4. Hướng tiếp cận và hỗ trợ

Nhiều phương pháp can thiệp tâm lý đã được nghiên cứu và áp dụng hiệu quả đối với Atelophobia:

1. Liệu pháp chuyên môn

Liệu pháp tiếp xúc (Exposure Therapy) – giúp người bệnh dần đối mặt với tình huống sợ hãi để giảm phản ứng lo âu (Thng et al., 2020).
Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) – được chứng minh hiệu quả cao trong điều trị các rối loạn lo âu (Kaczkurkin & Foa, 2015).
Liệu pháp chánh niệm (Mindfulness-based therapy) – giúp giảm căng thẳng và cải thiện khả năng chấp nhận sai sót (Jaiswal et al., 2019).

2. Chiến lược tự hỗ trợ

Tập chấp nhận sai sót như một phần tất yếu của quá trình học hỏi.
Sử dụng kỹ thuật tự trấn an khi xuất hiện những suy nghĩ tự trách.
Giảm tiếp xúc hoặc rời khỏi môi trường thúc đẩy yêu cầu hoàn hảo quá mức.

5. Thông điệp cuối

Không ai hoàn hảo tuyệt đối. Nếu nỗi sợ sai lầm đang chi phối cuộc sống của bạn, hãy tìm đến sự hỗ trợ của chuyên gia tâm lý. Hãy nhắc nhở bản thân: Giá trị của bạn không chỉ được định nghĩa bởi thành tích.